Shock Resistant Là Gì? Tìm Hiểu Cơ Chế Chống Sốc Trên Đồng Hồ Cơ Và Quartz

Khi đeo một chiếc đồng hồ trên tay, rất ít người để ý rằng chỉ một cú va chạm nhẹ cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động bên trong bộ máy – đặc biệt với đồng hồ cơ khí. Bên cạnh thiết kế, vật liệu và chức năng, một yếu tố sống còn quyết định đến tuổi thọ và độ chính xác của đồng hồ chính là khả năng chống sốc (shock resistant). Từ đồng hồ thể thao, quân đội cho đến dress watch cao cấp, hầu hết đều tích hợp một cơ chế chống sốc bên trong – dù kín đáo nhưng vô cùng quan trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào nguyên lý hoạt động, tiêu chuẩn quốc tế, các công nghệ phổ biến và sự khác biệt giữa các thương hiệu trong việc áp dụng hệ thống chống sốc này.

Shock Resistant Là Gì?

“Shock Resistant” là cụm từ chỉ khả năng của đồng hồ chịu được tác động từ va đập cơ học, rung chấn hay các cú sốc bất ngờ mà không ảnh hưởng đến hoạt động chính xác của bộ máy.

Thông thường, ký hiệu này sẽ được in hoặc khắc ở mặt lưng đồng hồ, hoặc trên mặt số với các dòng đồng hồ thể thao như G-Shock, Casio Pro Trek, Seiko Diver… Tính năng này không chỉ là một chiêu bài tiếp thị mà còn là tiêu chí kỹ thuật được chứng nhận bằng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 1413.

Cơ Chế Chống Sốc Hoạt Động Như Thế Nào?

1. Trên đồng hồ cơ khí

Đồng hồ cơ có bộ dao động gồm bánh xe cân bằng và dây tóc – vốn cực kỳ nhỏ và mỏng manh. Khi đồng hồ bị va chạm, trục bánh lắc có thể bị gãy, cong hoặc lệch khỏi vị trí ban đầu, gây sai số nặng hoặc ngừng hoạt động.

Hệ thống chống sốc cơ khí được phát triển để bảo vệ phần này bằng cách gắn trục bánh lắc và chân kính lên hệ thống lò xo treo. Khi xảy ra va chạm, lò xo hấp thụ lực và cho phép cụm trục – chân kính dịch chuyển nhẹ, sau đó quay lại vị trí ban đầu.

2. Trên đồng hồ quartz (pin)

Dù ít linh kiện chuyển động hơn, nhưng đồng hồ quartz vẫn cần chống sốc. Các hãng sẽ sử dụng vật liệu hấp thụ lực như resin, cao su, silicon, kết hợp cấu trúc rỗng ruột và khung xương nổi bên trong vỏ. Từ đó giúp phân tán năng lượng va chạm ra toàn bộ vỏ thay vì dồn vào bộ điều khiển điện tử trung tâm.

Tiêu Chuẩn ISO 1413:2016

Khi một chiếc đồng hồ được dán nhãn “Shock Resistant”, điều đó không chỉ là lời tuyên bố tiếp thị. Để được công nhận là đồng hồ chống sốc thực thụ, sản phẩm cần vượt qua các bài kiểm tra khắt khe được quy định trong tiêu chuẩn quốc tế ISO 1413:2016 – một trong những chuẩn mực quan trọng nhất của ngành chế tác đồng hồ.

Lược sử của ISO 1413

Tiêu chuẩn ISO 1413 đầu tiên được phát hành vào năm 1984 bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (International Organization for Standardization). Phiên bản mới nhất cập nhật năm 2016 đã bổ sung những bài kiểm tra hiện đại và sát với thực tế sử dụng hơn – phản ánh đúng sự thay đổi trong vật liệu, thiết kế và cách người dùng tương tác với đồng hồ.

Nội dung và yêu cầu kỹ thuật của tiêu chuẩn ISO 1413:2016

Để đạt chứng nhận “Shock Resistant” theo ISO 1413, một chiếc đồng hồ cơ hoặc quartz cần vượt qua một chuỗi bài kiểm tra được thiết kế mô phỏng các tình huống va đập thực tế:

1. Kiểm tra rơi tự do từ độ cao 1 mét

• Đồng hồ được thả rơi tự do theo hướng nằm ngang (song song với mặt đất) lên một khối gỗ cứng được phủ thép. 
• Tốc độ va chạm phải tương đương một cú rơi từ tay người xuống sàn đá hoặc bê tông. 
• Sau khi va đập, đồng hồ phải tiếp tục hoạt động bình thường, và sai số không vượt quá ngưỡng kỹ thuật cho phép: 
  • ±60 giây/ngày đối với máy cơ 
  • Không ngắt tín hiệu hoặc nhảy kim bất thường đối với máy quartz 

2. Kiểm tra va đập tập trung

• Một lực tương đương 3.000 G được tác động vào núm chỉnh hoặc càng dây bằng một búa kim loại tiêu chuẩn. 
• Mục đích là để kiểm tra xem cấu trúc vỏ máy, bánh xe cân bằng, và các cơ chế bên trong có bị ảnh hưởng không. 

3. Kiểm tra rung lắc nhiều hướng

• Đồng hồ được đặt trên thiết bị mô phỏng các rung động liên tục (với biên độ và tần số thay đổi) trong 15–30 phút. 
• Bài kiểm tra này mô phỏng các tình huống như chạy bộ, đi xe máy, gõ máy tính liên tục hoặc thao tác mạnh tay. 

4. Phân tích biến dạng và phản hồi sau sốc

• Sau khi hoàn tất va đập, đồng hồ được soi dưới kính hiển vi kỹ thuật số để kiểm tra độ lệch trục bánh lắc, sự biến dạng của lò xo, trục quay và độ trễ khi hồi về vị trí cân bằng. 

Giá trị thực tế của chứng nhận ISO 1413:

• Là cơ sở xác thực kỹ thuật rõ ràng, giúp người dùng tin tưởng rằng đồng hồ không dễ hư hại vì các va chạm trong đời sống thường nhật. 
• Là thước đo cho sự nghiêm túc của nhà sản xuất: không phải hãng nào cũng đủ khả năng thiết kế và sản xuất đồng hồ đạt tiêu chuẩn này. 
• Đồng hồ đạt ISO 1413 thường có cấu trúc vỏ máy chắc chắn, bộ máy với hệ thống chống sốc hiệu quả, và được đánh giá cao cả về kỹ thuật lẫn độ bền sử dụng lâu dài. 

Các Hệ Thống Chống Sốc Phổ Biến Nhất Trên Đồng Hồ Hiện Nay

Trong thế giới đồng hồ cơ học, việc sử dụng một hệ thống chống sốc hiệu quả là điều bắt buộc, đặc biệt với những thương hiệu định hướng kỹ thuật hoặc đồng hồ dành cho thể thao – dã ngoại. Dưới đây là những hệ thống chống sốc nổi bật nhất, mỗi loại đều có lịch sử, cấu trúc và thế mạnh riêng biệt, thể hiện triết lý kỹ thuật của từng nhà sản xuất:

1. Incabloc

Ra đời từ năm 1934 bởi Georges Braunschweig, Incabloc là hệ thống chống sốc lâu đời và phổ biến nhất trên các bộ máy ETA. Đặc trưng với lò xo hình đàn lia (Lyre Spring), cho phép cụm chân kính di chuyển linh hoạt theo trục dọc và ngang khi bị va chạm.

• Ưu điểm: 
  • Độ phục hồi rất cao sau va đập mạnh 
  • Cấu trúc rõ ràng, dễ bảo trì và thay thế 
• Ứng dụng: Từ đồng hồ phổ thông (Doxa, Tissot, Roamer) đến cao cấp (Chronometer ETA) 

2. Etachoc

Etachoc là phiên bản đơn giản hóa của Incabloc, do chính ETA phát triển nhằm giảm chi phí sản xuất cho các bộ máy phổ thông như ETA 2824-2, 2836-2.

• Cấu trúc: lò xo 3 điểm nhỏ hơn, chân kính không có nắp mũ 
• Ưu điểm: Dễ sản xuất hàng loạt, giá rẻ, dễ sửa chữa 
• Nhược điểm: Phục hồi sau va đập mạnh kém hơn Incabloc 

3. KIF

KIF được sử dụng bởi Rolex, Chopard và một số thương hiệu Thụy Sĩ cao cấp. Cấu trúc 3 chấu, phục hồi chính xác từng micromet sau va chạm.

• Ưu điểm: 
  • Độ phục hồi hoàn hảo, không lệch trục bánh lắc 
  • Tối ưu cho bộ máy có chứng nhận COSC 
• Ứng dụng: Rolex Caliber 3135, Chopard L.U.C series 

4. Paraflex

Ra đời năm 2005, Paraflex là hệ thống chống sốc độc quyền do Rolex phát triển, có khả năng giảm lực va đập mạnh hơn 50% so với Incabloc.

• Cấu trúc phức tạp, tích hợp trong cầu bánh lắc, không thể tháo rời dễ dàng 
• Ứng dụng: Rolex 3235, 3135, 4130 – dòng máy trang bị trong Submariner, Datejust, Daytona… 

5. Nivachoc

Là hệ thống kế thừa từ Incabloc, nhưng được cải tiến về chất liệu lò xo và khả năng đàn hồi dài hạn. Nivachoc được Swatch Group phát triển để thay thế các hệ thống cũ trên máy cao cấp.

• Ưu điểm: 
  • Giảm độ mỏi vật liệu 
  • Hấp thụ sốc đều ở cả 2 chiều 
• Ứng dụng: Omega (trước Co-Axial), Longines L888, Breguet Classique 

6. Diashock (Seiko)

Được Seiko phát triển từ năm 1956, Diashock là cơ chế chống sốc tiêu chuẩn trên hầu hết đồng hồ cơ Nhật, đặc biệt các dòng Seiko 5, Presage, Prospex.

• Cấu trúc đơn giản, lò xo giữ chân kính hình ngôi sao 
• Tính năng tương đương Incabloc trong phân khúc tầm trung 

7. G-Shock Shock Resistant

Ra mắt năm 1983, G-Shock không dùng chống sốc ở cấp vi cơ học mà thay vào đó là kết cấu hấp thụ va chạm vật lý toàn diện:

• Vỏ rỗng ruột bằng urethane 
• Cầu đỡ bộ máy nổi treo lơ lửng 
• Bảo vệ đa hướng cho từng nút bấm và màn hình 
• Dễ dàng chịu rơi từ độ cao 10m mà không ảnh hưởng 

G-Shock hiện vẫn giữ vững danh hiệu “đồng hồ chống sốc bền nhất thế giới” nhờ triết lý thiết kế vượt khỏi chuẩn mực cơ khí truyền thống.

So Sánh Nhanh Một Số Hệ Thống Chống Sốc Cơ Học

Câu Hỏi Thường Gặp Về Shock Resistance

1. Đồng hồ có cần chống sốc nếu chỉ đeo hằng ngày?
   Có. Ngay cả khi bạn không va chạm mạnh, các hành động đơn giản như gõ bàn, mở cửa, chạy bộ cũng tạo ra rung chấn đủ ảnh hưởng đến trục bánh lắc, đặc biệt với đồng hồ cơ.
2. Làm sao để biết đồng hồ của tôi có chống sốc?
   Tìm ký hiệu “Shock Resistant” hoặc kiểm tra thông số bộ máy. Các máy ETA/Sellita thường tích hợp Incabloc hoặc Etachoc. Với G-Shock, thông tin được khắc ngay trên vỏ.
3. Chống sốc có liên quan đến chống nước không?
   Không. Đây là hai cơ chế hoàn toàn khác nhau. Một chiếc đồng hồ có thể chống sốc tốt nhưng vẫn không có khả năng chống nước, và ngược lại.
4. Có thể nâng cấp hệ thống chống sốc cho đồng hồ cũ không?
   Không thể. Hệ thống này được thiết kế ngay từ lúc chế tạo bộ máy, không thể nâng cấp riêng lẻ như thay dây hoặc mặt kính.

Kết Luận

Chống sốc không phải là một tính năng phụ – mà là yếu tố sống còn cho mọi chiếc đồng hồ cơ học hoặc chuyên dụng. Từ G-Shock dùng trong quân đội đến Seiko Presage thanh lịch, khả năng chống sốc đóng vai trò bảo vệ sự sống còn của bộ máy bên trong.

Dù bạn là người dùng phổ thông hay nhà sưu tầm chuyên nghiệp, việc hiểu rõ Shock Resistant là gì, và hệ thống nào phù hợp với nhu cầu của bạn sẽ giúp bạn chọn được chiếc đồng hồ không chỉ đẹp mà còn bền bỉ theo thời gian.

Truy cập SHOPDONGHO.com để khám phá hàng trăm mẫu đồng hồ tích hợp các hệ thống chống sốc tiên tiến – từ ETA Incabloc đến G-Shock Shock-Absorb – sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên mọi hành trình.